DEMİR
DEMİR
Günümüzde demir, toplumun genel gereksinim metali olduğundan, bir ülkenin demir çelik üretimi ve tüketimi o ülkenin ekonomik gücüyle ve gelişmişliği ile yakından ilgilidir. Demir yataklarının potansiyeli, işletilebilme ve değerlendirilebilme olanakları ülke için çok önemlidir. Türkiye’de ise kişi başına düşen nihai çelik tüketimi 2003 yılında 207 kg iken bu değer 2004 yılında artan üretime paralel olarak 218 kg yükselmiştir. 2004 yılındaki Avrupa Birliği ortalaması 360 kg dır.
Dünyadaki tüvenan demir cevheri rezervleri yaklaşık 160 milyar ton, baz rezervler toplamı ise 370 milyar tondur.
Türkiye’de bugüne değin yaklaşık 900 adet demir oluşumu saptanmış, bunlardan ekonomik olabileceği düşünülen 500 kadarının etüdü yapılmıştır. Ülkemizde entegre demir-çelik fabrikalarında kullanılabilecek özellikteki demir cevheri rezervleri; Sivas-Erzincan-Malatya, Kayseri-Adana, Kırşehir-Kırıkkale-Ankara ve Balıkesir bölgelerinde yer almaktadır.
Demir yataklarımız genelde küçük ve orta boy yataklar kapsamı içine girebilir. Bu yatakların % 88’i çok küçük, %11’i küçük ve ancak %1’i orta büyüklükteki yataklar sınıfına girmektedir. Orta büyüklükteki yataklar, Divriği A ve B kafa, Hekimhan-Hasançelebi ve Deveci ile Sakarya-Çamdağ demir yataklarıdır. Yapılan çalışmalar sonrası belirlenen demir cevheri rezervleri demir-çelik fabrikalarının kullanımları esas alınarak başlıca 2 grupta toplanmıştır
I. İşletilebilir Yataklar
Yüksek fırınları besleyecek doğrudan şarja uygun demir cevheri rezervimiz 132.100.000 tondur. İşletilen veya işletilebilir nitelikteki 23 adet demir yatağının tenör ve rezerv oranlarına ait bilgiler aşağıdadır.
II. Sorunlu Demir Cevheri Rezervleri
Düşük tenörlü ve/veya yüksek zararlı bileşen içeren cevherlere sahip 50 kadar sorunlu yatağımız vardır. Bugünkü bilgilere göre bu yataklarda %15-50 Fe arasında değişen tenörlerde toplam 1,3 milyar ton kaynağın varlığı bilinmektedir. Bu yataklardan bazıları, zengin ya da uygun nitelikte cevher içeren bölümlerinde seçimli madencilik yapılarak veya başka yataklardan elde edilen cevherlerle harmanlanmak suretiyle zararlı bileşen içerikleri uygun oranlara düşürülerek,bazı dönemlerde kısmen işletilmiştir. Büyük çoğunluğunun zararlı bileşenlerinden arıtılması için uygun zenginleştirme yöntemleri geliştirilmeden işletilmeleri mümkün değildir.
Ülkemizde bugünkü durumda işletilen yada işletilebilir nitelikte 23 yatakta toplam 132 milyon ton cevher rezervi vardır.
Ekonomik olarak işletilebilir demir kaynaklarımız (rezervlerimiz), ülkemiz cevher talebini ancak 10-15 yıl karşılayabilecek düzeydedir.
Ülkemizin yıllık demir ihtiyacının 4 milyon tonluk kısmı yurtiçi kaynaklardan sağlanmakta, geri kalan kısmı için yılda yaklaşık 150-200 milyon dolar döviz ödenerek ithalatla (tüvenan cevher) karşılanmaktadır. Demir ithalatının büyük bir kısmı da hurda demir olarak yapılmaktadır. Türkiye her yıl 10-15 milyon ton dolayında hurda demir ithal ederek dünyada en fazla hurda ithal eden ülkelerin başında yer almaktadır.
Kaynak : Jeoloji Mühendisleri Odası
MANYETİT
Manyetit, spinal yapısındaki ferrimanyetik, Fe3O4 formülüyle gösterilen demir mineralidir. Ferro-ferrik oksit olarakta bilinen manyetit ayrıca demir 2-3 oksit olarakta adlandırılır. Kimyasal formülü FeO. Fe2O3 şeklinde de yazılmaktadır. Bu gösterim demirin iki farklı değerliğe aynı anda (2+ ve 3+) sahip olduğunu göstermektedir. Manyetik özelliğini 858 K'in üzerinde kaybetmektedir.
Kimyasal Bileşimi : Fe3O4
Kristal Sistemi : Kübik
Kristal Biçimi : Çoğunlukla oktahedral kristalli; masif, tanesel
İkizlenme : { 111} yüzeyinde olağan
Sertlik : 5.5 - 6.5
Özgül Ağırlık : 5.175 - 5.197
Renk ve Şeffaflık : Demir siyahı, grimsi siyah; opak
Çizgi Rengi : Siyah
Parlaklık : Metalik
Ayırıcı Özellikleri : Kuvvetli manyetiklik (mıknatıs) özelliği, rengi ve çizgi rengi ile ayrılır.
Bulunuşu : Sülfit yataklarında, metamorfik kayalarda, pegmatitlerde ve değişik magmatik kayalarda oluşabilen bir demir mineralidir. Kontakt ve rejyonal metamorfik kayalarla, yüksek sıcaklıklı hidrotermal damarlarda sıkça rastlanır.
Manyetit seperasyon işlemi